HAMDi TANSES'iN RESMi iNTERNET SAYFASI

T�rk� ve �yk� 08
Gönderen sahincokbilir - Ekim 13 2009 16:24:27

GERALİ

( Aman aman) Gerali dedik bir gen�ten uşak
(Yar yar) Başına şal bağlar da beline guşak
Gerali�m hey hey hey

D�n� d�n�ver de ah sekerek
Boğazına dursun ham ��kelek

(Aman aman) Birine aldık bir metre astar
Biri de şalvarlık ister
(Yar yar) Gadir mevlam ikisinin acısını birden g�ster
Gerali�m hey hey hey

�GERALİ� T�RK�S�N�N �YK�S�
Gerali�nin yaşamı hakkında (1) pek fazla şey bilinmemesine karşın, 18. y�zyılın sonlarında yaşadığı, �demiş�in Kaymak�ı kasabasının şimdiki Gerali k�y�nde doğup-b�y�m�ş olduğu ve y�r�k obaları arasında aşiret reisi olarak �ok saygın bir yeri bulunduğu saptanmıştır.
Gerali�nin yaşadığı �evresinden edinilen bilgilere g�re, k�t� eşkıyalıkla hi�bir ilgisi olmadığı gibi, pek �yle bir efe olarak da bilinmediği ve temiz bir �zge�mişe sahip olduğu ifade edilmiştir.
Dış g�r�n�ş� itibariyle olduk�a uzun boylu, yağız tenli, ince yapılı, �evik, keskin bakışlı bir kişiymiş. Asıl adının Ali olmasına karşın, halk ona, �atik, cesur, korku bilmez� anlamına gelen �GER� s�zc�ğ�n� takmıştır. (2)

T�RK�N�N �YK�S�

Gerali�nin yaşadığı devir, Osmanlı İmparatorluğu�nun gerileme d�nemine rastlar. Anadolu�da deniz ve karayolu ulaşımı �zerinde yabancılara bazı haklar, imtiyazlar tanınması nedeniyle bağımsızlık kaybolmaya y�z tutar. Padişahlar halkı korku ile sindirmeye �alışıyor. �stelik yabancıların şımarıklıkları g�ze batan s�m�r�leri katlanılacak bir şey olmaktan �ıkıyor.
Her yerde olduğu gibi Aydın ili �evresinde de huzur kalmıyor. İşte tam bu sırada Gerali isminde bir yiğit kişi meydana �ıkarak bu bozuk d�zene karşı bir �ara aramaya �alışıyor, d�ş�n�yor, bunun yollarını arıyor, g�z�ne uyku girmez oluyor, neticede direnişe ge�iyor.
Gerali�nin y�netime ve derebeylerine karşı gelişi, halkı uyandırması �zerine, kendisine 1500 kişi katılıyor, dağlara �ıkıyorlar. Artık dağlarda Gerali�nin fermanı y�r�meye başlıyor.
Bir yandan �evredeki imtiyazlı yabancılara kim olduğunu g�stermek istiyor. Bu niyetle İzmir�e gidiyor. Orada Belloz adlı Fransız konsolosunun gen� ve g�zel kızını ka�ırıyor, dağdaki �adırına g�t�r�yor, orada kızı ağırlıyor, ama kıza asla bir k�t�l�k yapmıyor.
Konsolos Belloz, kızının kurtarılması i�in diplomatik yollara başvuruyor. Bunun �zerine Osmanlı askerleri silahla Gerali�nin bulunduğu dağlara �atışmaya gidiyor, hayli zorlanıyor, fakat hi�bir netice elde edilemiyor. Bir taraftan da Osmanlı sarayında Gerali�nin idam h�km� �ıkıyor. B�t�n bu korkutmalar, g�zdağı vermeler kızı kurtarmaya yetmeyince hileye başvuruluyor. Eğer Gerali eğer kızı babasına teslim ederse, hakkındaki idam h�km� kaldırılacaktır. Bu karar Gerali�ye iletiliyor. Zira, ikiy�zl�l�k bilmeyen Gerali, bu habere kanarak korumasıyla birlikte kızı alıp İzmir�e g�t�r�yor, babasına teslim ediyor. Fakat konaktan �ıkarken Osmanlı zaptiyeleri yakalanıp hapsediliyor.
Gerali�nin iyi niyetine karşı bu tutuklamaya �z�len konsolos, onun affedilmesi i�in Fransız h�k�meti aracılığı ile girişimde bulunuyor, fakat yarar sağlamıyor, Gerali idam ediliyor.
Bu acı haber, en kısa zamanda Batı Anadolu�ya yayılıyor. Onun su�suz yere idam edilmesinden derin �z�nt�ye kapılan halk, vicdanında g��l� izler bırakan bu kahraman i�in �nl� Gerali t�rk�s�n� yaratıyor.

GERALİ T�RK�S�

Gerali dedikleri bir ince uşak Bı�ağının g�m�ş� sırma g�m�ş�
Başına şal bağlamı, beline kuşak Etrafın �evirmiş bin d�rt y�z kişi
Arkasına toplanmış bin beş y�z uşak Sakın bozulmayın edin c�mb�ş�
Dağları bedestan eden arslan Gerali O gelenler karga s�r�s� dedi Gerali

Gerali dedikleri bir kara dana Beydağı�nın arkası bayır değil mi
�ekti bı�ağını koydu meydana Kıratın yediği �ayır değil mi
Onu doğuran ana gelmez cihana Akşamki r�yalar hayır değil mi
Dağları bedestan eden ince Gerali Kadar bu g�neymiş diyen Gerali

Gerali�nin boyu serviden uzun Kuyucak�tan �ıktım s�k�n eyledim
Dağlarda gezerdi yazı ile g�z�n İndim Aydın�a da mekan eyledim
İzmir�den alırsam Belloz�un kızın Karaosmanoğlu(3) sana neyledim
Sararım sineme dedi Gerali Dağları bedastan eden Gerali

Fağfiri fincandan i�tiğim şarap Merdivenden inerken g�nl�m bulandı
İnersem İzmir�e ederim harap Okudum fermanını y�reğime indi
Arkadaşım sorarsan Parmaksız Arap D�rt yanıma baktım asker dolandı
Dağlara bedestan eden Gerali Kader bu g�neymiş diyen Gerali

Kuyucak pınarı harlayıp akar İzmir�in i�inde urganım yağlı
Candarmalar durmaz dağlardan bakar Ellerim kelep�e kollarım bağlı
Ali�nin kurşunu d�nyayı yakar D�şmanlar elinden ciğerim dağlı
Dağlara bedestan eden Gerali Kader b�yle der de ağlar Gerali

Beydağı�nın arkası kaplan inleri İzmir�in i�inde oldu bir oyun
Arkamızdan gelme T�rkmen beyleri Kenara gelmiş kurbanlık koyun
Yetiş de ince Efe inlet g�nleri Cellatlar geliyor Gerali soyun
Dağları bedestan eden Gerali Kader b�yle der de ağlar Gerali

Ele şu d�nyayı elekten ele
B�yle bir mahpus ge�memiş ele
İzmir valisi taktı �engele
Kader b�yle der de ağlar Gerali

Bir �nceki sayfada verdiğimiz bu t�rk�n�n s�z�nden anlaşılacağı �zere, Gerali�nin yiğitlik y�n�yle giyimi-kuşamı, boyu-posu, kız ka�ırma olayı, silahlı �atışmaları, konakladığı dağlar, su i�tiği pınarlar, verdiği m�cadeleler, dava arkadaşları,tutuklanışı, idam edileceği anı yaşaması, mevzun bi�imde bir bir anlatılmaktadır.

EZGİNİN DERLEMESİ

(A)Bu ezgi, ilk kez 1927�de eski İstanbul koservatuarı m�d�rlerinden Yusuf Ziya Demirci�nin �nderliği ile Muhuttin Sadak ve Ferruh Arsunar tarafından, Alaşehir İl�esinin İneg�l bucağında 90 yaşındaki Halil Onbaşı�dan plağa alınmak suretiyle derlenmiştir (4)
(B)Aynı ezgi hakkında � Gerali�nin �zel resitatif (Parlando-rubato) tarzında �nce s�zleri s�ylenip, sonra kırık, �l��l� yeri gelip,burada oynanıyor� diye bir bilgi verilmiştir.
SİLİFKE VARYANTI

Bu ezgi, Batı Anadolu�da halk kahramanı Gerali i�in yaratılan bir t�rk�n�n, aşiret g��leri nedeniyle Silifke�ye kadar aktarımından başka bir şey değildir. Daha doğrusu bu t�rk�, Anadolu�muzda yaşanan aşiretlik devrinin bir anısı olduğu i�in, aşiretler bu kahramanlarını her y�n�yle kalplerinde yaşatmışlar ve zamanımıza kadar taşıyıp getirmişlerdir.
Ger�ekten Gerali t�rk�s�, halk arasında sevildiği i�in �ok yayılmış ve halkın zihninde oluşan bi�imiyle daha geniş boyutlara ulaşmıştır. Nitekim bu t�rk�, Silifke dolaylarında tek konu olmaktan �ıkmış, Gerali�nin yaşamının �yk�leri t�rk� kapsamında yer almıştır.

Hamdi TANSES